14.04.2018. 24 — 26 апрель кунлари пойтахтимиз Тошкентда Ўзбекистон Касаба уюшмалари Федерацияси томонидан ҳамкор ташкилотлар кўмагида “Ҳаракатлар стратегияси ва кучли ижтимоий сиёсат: халқаро амалиёт ва Ўзбекистон тажрибаси” мавзуида халқаро конференция ўтказилади.

Ўзбекистонда кечаётган ­бугунги ўзгаришлар ­мамлакат янги ­тарихини бошлаб берди, десак айни ҳақиқатни айтган бўламиз. Зотан, юртимизда ижтимоий-­иқтисодий, сиёсий ва бошқа соҳаларда юз ­бераётган ­улкан янгиланишлар ­давлатимизнинг дунё ­ҳамжамияти билан том ­маънода ­интеграциялашувини ­таъминламоқда. Қисқача айтганда, бугун юртимиз дунёни ўзига чорлаяпти, ёпиқликдан очиқ прагматик сиёсат сари юзланмоқда. Бундай тутум, шубҳасиз, бугунгача мавжуд бўлган тартиб-қоидаларни ислоҳ қилиш ва уларни дунё андозаларига уйғунлаштиришни тақозо этади. Ўзбекистон ­Касаба уюшмалари ­Федерациясининг ҳамкор ташкилотлар иштирокида “Ҳаракатлар стратегияси ва кучли ижтимоий сиёсат: халқаро амалиёт ва ­Ўзбекистон тажрибаси” мавзуидаги ­халқаро конференцияни ўтказиш ташаббуси моҳиятида ҳам айнан шу муддао мужассамдир.

Биз нималарни мақсад қилдик? Энг аввало, Ҳаракатлар стратегияси доирасида юртимизда ҳаётга татбиқ этилаётган мутлақо янгича ижтимоий сиёсатнинг мазмун ва моҳиятини дунё ­жамоатчилигига етказиш, қолаверса, давлат органлари, касаба уюшма­лари, Савдо-саноат палатаси ҳамда фуқаролик жамияти бошқа институтларининг аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш ­борасидаги ўзаро ҳамжиҳатлиги ва шериклиги истиқболларини белгилаб олишни режалаштираяпмиз.

Мазкур анжуман ижтимоий-меҳнат масалаларини ҳал этишда бевосита ­қатнашаётган иштирокчилар таклиф ва ­мулоҳазалари ҳамда тажрибаларини ­конструктив муҳокама қилиш, ўзаро фикр алмашиш учун халқаро платформа вазифасини ўтайди. Бу формат шак-шубҳасиз, Ўзбекистоннинг очиқлигини, фаол, амалий ҳамкорликка, халқаро ва чет эл тажрибасини ўрганиш асосида аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш бўйича вазифаларни ҳал этишга тайёрлигини ҳам ­намойиш қилади.

Шуни алоҳида айтиш керакки, ­мазкур ғоя Халқаро меҳнат ташкилоти, Халқаро касаба уюшмалари ­конфедерацияси, Умумевропа касаба уюшмалари минтақавий кенгаши, ­Халқаро иш берувчилар ташкилоти каби нуфузли халқаро ташкилотлар ­томонидан қўллаб-қувватланди. Ва унинг ишида ушбу ташкилотлар ­мутасаддилари, шунингдек, ижтимоий тараққиёт, иқтисодиёт ҳамда ҳуқуқ соҳасидаги миллий ва чет эллик эксперт­лар қатнашиши ­кутилаётир.

Форум ўз дастурида мамлакатимиздаги ижтимоий-иқтисодий аҳвол, соғ­лиқни сақлаш соҳасидаги ишлар, таълим, ижтимоий инфратузилма, арзон уй-жойлар, иш жойларидаги меҳнат шароитлари, давлат органлари, касаба уюшмалари ва иш берувчи ҳамкорлиги борасида аниқ тасаввурга эга бўлиши учун иштирокчиларнинг бевосита жойларга сафар уюштириши ҳам кўзда тутилган. Қолаверса, анжуманда ялпи мажлислардан ташқари, аҳолининг реал даромади ва банд­лигини изчил амалга ошириш орқали фаол ижтимоий ҳимоя, аҳолини ижтимоий ҳимоялаш ва соғлиғини муҳофаза қилиш йўналишидаги давлат тизимини такомиллаштириш, хотин-қизларнинг ижтимоий-сиёсий фаоллигини ошириш, аҳоли яшаш шароитлари ­яхшиланишини таъминловчи арзон уй-жойлар қурилиши, йўл-транспорт, ­муҳандислик-коммуникация ва ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш ҳамда модернизация қилиш бўйича мақсадли дастурларни рўёбга чиқариш, таълим ва фан соҳасини ривожлантириш истиқболлари ҳамда ёшларга оид давлат сиёсатини такомиллаштириш каби йўналишлар бўйича ­мунозаралар ҳам режалаштирилган.

Дастурда, шунингдек, Халқаро меҳнат ташкилотининг меҳнаткашлар ­фаолияти Бюроси (ACTRAV) шафе­лигида Марказий Осиё давлатлари ­касаба уюшмалари етакчилари учрашуви ҳам ўтказилади.­

Келинг, шу ўринда учинчи минг йилликка келиб глобал дунёда касаба уюшмаларининг оддий инсонлар ҳаётидаги ўрни, унинг мақсад ҳамда вазифалари айнан нималарда устувор даражада намоён бўлаётганига эътибор қаратайлик.

Энг аввало, бу — тўлиқ ва маҳсулдор бандликни таъминлаш, меҳнатга муносиб ҳақ тўланишига, ижтимоий ҳимоя ва мулоқотга эришиш, қашшоқликни йўқотиш, инсон ҳуқуқлари ҳамда касаба уюшмалари эркинлигини кафолатлаш, меҳнат муносабатларидаги ҳар қандай камситишларни бартараф этиш, аёллар ва эркаклар тенглигини таъминлаш, болалар меҳнати ҳамда мажбурий меҳнатга бутунлай чек қўйишга эришиш, атроф-муҳитни ҳимоялаш каби вазифалардан ­иборатдир.

Афсуски, бугун глобал меҳнат бозори бу мақсадларга эришишда янгидан-янги тўсиқларга учрамоқда ва таъбир жоиз бўлса, улар ижтимоий меҳнат соҳасининг замонавий қурилмаси пойдеворини нуратмоқда.

Энг асосий муаммолар нималарда кўринади? Биринчи муаммо  норасмий бандлик ўсиши, норасмий ­сек­торнинг ривожланиши ва кенгайиши бўлиб, у солиқ тўловларидан туша­диган даромадлар камайишига, ­расмий сектордаги рақобатдошлик ­пасайишига, энг ёмони, ижтимоий дас­тур­ларнинг қисқартирилиши ва етарлича молиялаштирилмаслигига олиб ­келмоқда.

Иккинчи муаммо масофавий ва ­ижара тариқасидаги меҳнат, аутсорсинг ҳамда аутстаффинг каби меҳнат моҳиятини тубдан янгиловчи форматнинг пайдо бўлиши билан боғлиқ. Бу эса ўз-ўзидан, меҳнат муносабатлари соҳасининг шакл-шамойилини кескин ўзгартириб, ижтимоий ҳимояни жуда паст даражага олиб келувчи ностандарт бандлик шаклларида намоён бўлмоқда.

Учинчи глобал муаммо рақамли ­технологияларнинг ижтимоий ҳаётда ­тобора фаол қўлланилаётганига бориб тақалади.  Эътибор беринг, ахборот-коммуникация технологияларининг тезкор ривожланиши ҳисобига яқин
25 йилда сайёрамиз миқёсида иш жойларининг 47 фоизга қисқариши тахмин қилинмоқда. Таҳлилчиларнинг ҳисоб-китобларига кўра, яқин 15 йилдан сўнг, дейлик, бухгалтерия, соғлиқни сақлаш, адвокатура, олий таълим ва халқ таълими соҳаларидаги мавжуд мансабдор хизматчилар ўринларига деярли эҳтиёж қолмайди… Демакки, бугунги долғали замон бизнинг олдимизга асоси бундан 100 йил аввал яратилган ижтимоий ҳимоянинг классик тизимларини қайта шакллантиришни ­тақозо этаётир.

Халқаро миқёсда ижтимоий ҳимоя энг кам даражасининг тан олинган
9 тури мавжуд бўлиб, булар тиббий хизмат, ишсизлик бўйича нафақа, бахт­сиз ҳодиса ёки касб касаллиги натижасида етказилган зарарни қоплаш бўйича нафақа, ҳомиладорлик ва туғиш нафақаси, боқувчисини йўқотиши муносабати билан бериладиган нафақа, касаллик бўйича нафақа, қарилик пенсияси, оилавий нафақа, ногиронлик бўйича нафақаларни ўз ичига олади. Эътиборли жиҳати шундаки, ушбу хизматларнинг 5 тури тўлиқ,
2 тури эса қисман  ижтимоий суғурта тизими ­билан қамраб олинган ходимнинг ҳиссасига тўғри келади. Бироқ афсуски, бугунги кунга келиб, ижтимоий суғурталанган ­ходимлар сони борган сари камайиб ­кетаяпти.

Халқаро меҳнат ташкилоти маълумотларига кўра, айни пайтда дунё аҳолисининг 55 фоизи ижтимоий ҳимоя­дан ­маҳрум бўлса, атиги 29 фоизи комплекс ижтимоий таъминотдан фойдаланиш имкониятига эга. Пенсия ёшидаги кексаларнинг 68 фоизи қарилик пенсиясини олади. Бу эса кўплаб давлатларда ҳам жамғариб бориладиган, ҳам суғуртали пенсия таъминоти етарлича ривожланмаганлигини ­кўрсатади. Яна бир оғир муаммо — тараққий топган йигирма биринчи ­асрда ҳам, афсуски, инсонларнинг ­соғлиқни сақлашга бўлган ҳуқуқи ­дунёнинг кўпгина минтақаларида ҳали реал ҳақиқатга айланмади. Бу, ­айниқса, ­аҳолининг 56 фоизи мазкур имтиёздан маҳрум бўлган қишлоқ ­жойларига ­тааллуқлидир.

Демак, бу борада муҳокама қилиниши лозим бўлган мавзулар етарли.

Яқинда ХМТ жаҳон ҳамжамиятига бугунгача амалиётда бўлмаган — хусусий беғараз ёрдамни энг кам даражадаги ижтимоий ҳимояни таъминлаш учун йўналтириш ҳақидаги чақириқ билан мурожаат қилди. Ва, бу билан, у ўз тажрибасида жисмоний шахс корхона ва жамғармаларнинг беғараз ёрдамларидан ижтимоий ҳимоя мақсадида фойдаланиш мумкинлигини эътироф этди.

Ўзбекистонда бу борада етарли тажриба тўпланган, ­ижтимоий ҳимоя соҳасида айнан давлат ва хусусий шерикчилик алоқалари йўлга қўйилган. ­Хусусан, ресурсларни фуқаролар ўртасида ­мақсадли қайта тақсимлаш, ижтимоий сиёсат тизимида эса ижтимоий ­таъминот, ижтимоий ҳимоя, ижти­моий ёрдам марказий ўрин эгаллайди.

Бугун юртимизда инсон ­омили олий қадрият даражасига кўтарилди. ­Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг “Одамлар эртага эмас, бугун бахтли яшашни истайдилар”, ­деган тамойилни илгари суриши ва буни бугунги сиёсатимизнинг устувор йўналишига айлантиришида ҳам айнан шу мазмун-моҳият мужассамдир. Мазкур принцип ижроси ўлароқ, мамлакатимизда амалга оширилаётган инсонпарвар сиёсат одамлар ҳаётига янгича мазмун бахш этмоқда. Хусусан, аҳолининг талаб ва эҳтиёжларини ҳисобга олган ҳолда, қишлоқ жойларда янгиланган намунали лойиҳалар асосида арзон уй-жойлар қуриш бўйича дастурнинг қабул қилингани одамлар қалбида яшаш ва ишлашга бўлган қарашларни ўзгартириб юборди. Дастурга кўра, 2017 йилда шаҳар ва қишлоқларда ­умумий майдони 3,5 миллион квадрат метрдан ортиқ бўлган намунали ва кўп қаватли уйлар бунёд этилди.

2017 — 2020 йилларда шаҳарларда 945 та кўп қаватли тураржой қурилиши бўйича дастур қабул қилинган. Кам таъминланган оилалар учун Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳри, вилоятлар марказларида ва йирик шаҳарларда кўп қаватли уйларда 50 мингга яқин арзон квартиралар барпо қилинади. Хусусан, 2017 йилда худди ­шундай кўп квартирали, умумий майдони 800 минг квадрат метрдан ортиқ бўлган уйлар қурилиб, аҳолига топширилди. ­Фақатгина Тошкент шаҳрининг ўзида 420 минг квадрат метрли уй-жой фойдаланишга топширилгани бошланган ишлар кўламини кўрсатади, албатта. Бироқ аҳоли фаровонлигини таъминлаш фақат уй-жой масаласи билан боғлиқ, десак, нотўғри бўлади. Негаки, узоқ йиллар давомида айнан ижтимоий соҳада ўнлаб муаммолар йиғилиб келдики, оқибатда у одамлар нормал ҳаёт кечиришларига монелик қилди.

Бугунги кунда, айниқса, қишлоқ аҳоли пункт­ларида водопровод тармоқларини ­кенгайтириш ва модернизация қилиш ­дастурини амалга ошириш долзарб масалалардан бири бўлиб турибди. Айни пайтда махсус дастур доирасида 9 минг километр водопровод тармоқлари, 1400 қудуқ ва 3600 сув иншоотини қуриш ва реконструкция қилиш ишлари олиб борилаяпти. Бу Қорақалпоғис­тон Республикаси, Андижон, Жиззах, ­Навоий, Сирдарё, ­Самарқанд, Тошкент ва Хоразм вилоятларидаги 3,2 миллион аҳолини қўшимча тоза ичимлик суви билан ­таъминлаб, мамлакат бўйича аҳолининг тоза ичимлик сувига бўлган талабини қондириш кўрсаткичини 67 фоиздан
84 фоизгача кўтариш имконини беради. Бу вазифаларни амалга ошириш учун мамлакатимизда Уй-жой ком­мунал хизмат кўрсатиш вазирлиги ташкил этилди ва Молия вазирлиги ҳузурида “Соф ичимлик суви” ­жамғармаси фаолияти йўлга қўйилди.

Ёки йиллар давомида одамларни ­қийнаб келган яна бир масала — йўллар муаммосини олайлик. Бу ҳам давлатимиз назоратига олинди. Айни вақтда юртимизда минтақавий ва маҳаллий аҳамиятга эга йўл ҳамда йўл-транспорт ин­фратузилмаларини янада ривожлантириш дастури асосида 1,7 минг километр умумий фойдаланишдаги автомобиль йўлларини қуриш ва реконструкция қилиш, 10,4 минг километр хўжаликлар­аро қишлоқ автомобиль йўлларини, шаҳар, туман марказлари, шаҳар типидаги қўрғончалар, қишлоқ аҳоли пунктларидаги кўчалар йўл қопламаларини капитал ва жорий таъмирлаш ишлари рўёбга чиқарилаяпти.

Шаҳар ва қишлоқларимизда транспорт хизматини янада яхшилаш дастури асосида яқин вақт ичида 74 та автовокзал ва автостанция реконструкция қилинади. Бу эса йўловчилар учун қўшимча қулайликлар яратиб, уларнинг хавфсизлигини таъминлашда айни муддаодир. Қолаверса, 3 мингга янги замонавий автобуслар, 5,7 минг микроавтобус сотиб олинди. Шунга яраша 300 дан ортиқ янги автобус йўналишлари очилади.

Ҳаво ва темир йўллари қатновлари ­инфратузилмасини ривожлантириш мақсадида Тошкент халқаро аэропортининг янги терминали яратилиши билан бир қаторда, темир йўл линиялари қурилиши ва элек­трлаштирилиши амалга ­оширилмоқда.

Давлатимиз раҳбари “бизнинг энг олий мақсадимиз одамларимизни рози қилиш” дея такрор ва такрор таъ­кидлаб келмоқда. Халқона ва самимий айтилган бу сўз аслида мамлакат ижтимоий сиёсатини белгилаб беради. Ўзингиз ўйлаб кўринг, ўтган бир йилдан зиёд вақт ичида юртимизда қандай оламшумул воқеа­лар юз берди. Тарихий ўзгаришлар шарофати билан давлат халққа яқинлашди, у энди халқ учун ишлай бошлади. ­Президент виртуал қабулхонаси ва Халқ қабулхоналари фаолияти бугун наинки халқимиз, балки халқаро ҳамжамият эътирофига ҳам сабаб бўлмоқда. Мамлакатимизда таълим, соғлиқни сақлаш ва ижтимоий секторнинг шу каби бошқа соҳаларида амалга оширилаётган ислоҳотлар, айниқса, халқимиз дилидаги орзу-истаклар рўёбига хизмат қилаётир. Юртимизда Мактабгача таълим вазирлигининг ташкил этилиши, айтиш мумкинки, миллий давлатчилигимиз тарихида туб бурилиш ясади. Зотан, бу йўл билан халқимиз ўз келажаги пойдевори янада мустаҳкам бўлишини таъминлади. Олий ва ўрта таълим тизими ҳам ислоҳ этилмоқдаки, бу ривожланган дунё давлатлари билан бўйлашиш, дунё саҳнасида муносиб ўринга эга бўлишимизга замин ­яратади.

Албатта, бундай янгиланишлар бугун барча соҳада юз кўрсатмоқда. Ўзбекистон Касаба уюшмалари Федерацияси ҳам ўз фаолиятини Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қўллаб-қувватлаш йили Давлат дастури доирасида ташкил этиб, аҳоли фаровонлиги йўлида изчил ишларни олиб бораяпти.

Бу борада дунё тажрибаси ҳам муҳим аҳамиятга эга. Бинобарин, Давлат дастурига биноан, миллий менталитетимизга мос келувчи илғор хорижий тажрибаларни қонунчилигимизда мустаҳкамлаб қўйиш ва аҳолининг муносиб ҳаёт кечириши учун зарур бўлган даромад даражасини аниқлаш, “ис­теъмол савати” тушунчасини ҳаётимизга амалий қўллаш механизмларини яратиш лозим бўлади.

Шунингдек, дастурга кўра, аҳолининг реал даромадлари, иш ҳақи, стипендия, пенсия ва ижтимоий нафақаларни ­босқичма-босқич кўтариш, ички бозорда истеъмол товарлари ва хизматлар нархлари кескин ошишига йўл қўймаслик бўйича амалий чоралар кўрилади.

Меҳнат бозорида талаб мавжуд бўлган мутахассисларни тайёрлаш тизимини кенгайтириш, айни вақтда ишсизларни касбга тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва малака оширишга кенгроқ жалб этиш ҳам муҳим вазифалар сирасига киради.

Шуларга муштарак равишда касаба уюшмаларининг ижтимоий ҳимоя соҳасидаги вазифалари Касаба уюшмалари Федерациясининг дастурий ҳужжатларида белгилаб қўйилган. Унга кўра, касаба уюшмаларининг меҳнаткашлар учун ижтимоий кафолатлар ва ижтимоий ҳимоя соҳасидаги фаолияти мана буларга йўналтирилмоқда.

Заиф қатламларни ижтимоий ҳимоя­лаш ва қўллаб-қувватлаш кўзда тутилган чора-тадбирларни амалга оширишга кўмаклашиш, ёлғиз кексалар, пенсионерлар, ногиронлиги бўлган шахслар, имконияти чекланган болалар, кам таъминланган ва кўп болали оилаларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш бўйича тизимли чора-тадбирларни амалга оширишда давлат органлари, иш берувчилар билан ҳамкорлик қилиш, бандликнинг ноанъанавий шакл­ларида машғул кишилар (норасмий ­секторда машғул, вақтинча ва мавсумий ходимлар ва бошқалар) ҳамда уларнинг оила аъзолари ижтимоий ҳимоясига қаратилган чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш, пенсионерлар, ногиронлиги бўлган шахслар, балоғатга етмаганлар, ёлғиз кексалар ва юқори даражадаги ижтимоий ҳимояга муҳтож бўлган ­фуқароларнинг бошқа тоифаларини ижтимоий ҳимоялаш, “Корпоратив ­ижтимоий масъулият” ҳамда “Ижти­моий масъул корхона” концепциясини ишлаб чиқиш ва уни кенг қўллаш ­шулар жумласига киради.

Мазкур вазифаларни амалга ошириш жараёнида кам таъминланган оилалар, кўп болали оилалар, пенсионерлар, уруш ва меҳнат фахрий­ларини жамоа шартномалари ва ­келишувлари орқали моддий қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари қабул қилинади.

Чунончи, 2017 йилнинг ўзида касаба уюшмалари томонидан 3073 нафар меҳнат фахрийси ва кексанинг республикамиздаги тарихий шаҳарлар ҳамда диққатга сазовор жойлари бўйлаб экскурсияси ташкил этилган бўлса, 592 нафар ёлғиз кекса ва ногиронлиги бўлган шахсларнинг коммунал тўловлари ­қоплаб берилди. Давлат байрамлари ­муносабати билан “Мурувват” ва ­“Саховат” уйларида маданий-маърифий тадбирлар уюштирилиб, у ердагиларга 136,4 миллион сўмлик маиший техника, кийим-кечаклар, гигиеник воситалар берилди. Айни чоғда жамоа шартномалари ва келишувлари орқали 110 минг нафар кекса авлод вакили иш берувчилар ва касаба уюшмалари маблағлари ҳисобидан 41,9 миллиард сўм миқдорида моддий қўллаб-қувватланди.

Касаба уюшмалари тизимидаги санаторийларда 2366 нафар уруш ва меҳнат фронти фахрийси Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан соғломлаштирилди, 7385 нафар ишловчи пенсионер ва касаба уюшма аъзосининг ота-оналари эса имтиёзли асосда, ­шунингдек, 344 нафар ишловчи ­пенсионерга соғлиқларини тиклаш учун имконият яратиб берилди.

Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йилида касаба уюшмалари мутасаддилари барча нодавлат ва ­нотижорат ташкилотлари вакиллари билан бирга Қорақалпоғистон Республикаси, Бухоро, Жиззах, Навоий, Самарқанд, Сирдарё ва Хоразм вилоятлари бўйлаб 2 миллион 160 минг хонадонга ташриф буюриб, оддий одамлар ҳаётини ўрганишди. Уларда аҳолини қийнаётган қарийб 650 мингта муаммо аниқланиб, 556,5 мингтасини ҳал этиш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқилди ва йил ­мобайнида уларнинг ижроси назоратга олинди.

Касаба уюшмалари Федерацияси кам таъминланган ва эҳтиёжманд оила­ларни қўллаб-қувватлашга қаратилган хайрия акцияси доирасида апрель-май ой­ларида 3280 боланинг суннат тўйлари ва 616 ёш оиланинг никоҳ тўйлари ­ўтказилишига бош бўлади.

Касаба уюшмалари Федерацияси 2017-2018 йилларда аҳолининг кам таъминланган қатламларини ижтимоий қўллаб-қувватлашга қаратилган бир қатор  манзилли дастурлар ижросини ҳам мувофиқлаштирмоқда. Хусусан, касаба уюшмалари Ишчи гуруҳлари томонидан шакллантирилган рўйхатлар асосида ҳунармандчилик, тадбиркорлик йўналишларини очиш, шахсий томорқа участкасини, шунингдек, чорва моллари ёки парранда харид қилиш  йўналишлари бўйича ўз оиласининг иқтисодини тиклаш истагини билдирган минглаб кам таъминланган оилаларга имтиёзли кредитлар олиб берилди.  Юзлаб ночор оилалар уй-жойи таъмирланди, минглаб хонадонларга маиший техника олиб берилди, шундай оилаларнинг аъзолари бўлган беморларга   моддий кўмак кўрсатилди. Жорий йилда ҳам бу йўналишдаги ишлар изчил давом эттирилмоқда.

Касаба уюшмалари Федерацияси аҳолини дори-дармон воситалари билан таъминлашдек ўта масъулиятли ва жиддий вазифани ҳам мувофиқлаштирмоқда. Бугунгача чекка туман ва қишлоқларда 2 мингдан ортиқ ижтимоий аптекалар ишга туширилиб, олис ҳудудларда яшовчи одамларнинг оғирини енгил, узоғини яқин қилишга бош қўшилди.

Кўриниб турибдики, Федерация ­фаолияти бугун биргина иш берувчи ва ишчи муносабатлари билангина чекланиб қолаётгани йўқ. Таъбир жоиз бўлса, инсон манфаати, унинг яшаш, меҳнат қилиш борасидаги ҳуқуқларини таъминлашнинг кўп қиррали жиҳатларида касаба уюшмалари бевосита иштирокчи, ўз сўзи ва ўрнига эга ташкилотга айланиб улгурди. Шу маънода, тўла ишонч билан айтиш мумкинки, Ўзбекис­тон ўзи тўплаган ва халққа, кенг жамоатчиликка манзур ва маъқул бўлаёт­ган тажрибасини дунё жамоатчилиги эътиборига етказиши, бу борадаги жаҳон ҳамжамияти эътибори ва диққат марказидаги ­муаммоларни ­муҳокама қилиш, уларнинг ечими бўйича тажрибаларни ўртоқ­лашишга тайёр.

Шу маънода, анжуман биз учун алоҳида аҳамият касб этиши шубҳасиз. Биз унда иштирокчилар эътиборига қатор таклиф ва мулоҳазалар билан ҳам мурожаат қилмоқчимиз.

Мутахассислар эътиборини қуйидаги ­долзарб вазифаларга ­қаратишни истардик: 

 меҳнат ва ижтимоий муносабатларни алоҳида тартибга солишга йўналтирилган меҳнат қонунчилигини янада такомиллаштириш;

 меҳнат соҳасидаги асос солувчи тамойиллар ва ҳуқуқларни 40 соатлик иш ҳафтаси, йиллик ҳақ тўланадиган таътил, оналикни муҳофаза қилиш ва мигрант меҳнаткашларнинг асосий ҳуқуқларини ҳимоялашни киритиш билан кенгайтириш;

 трансмиллий корпорациялар ходимларига бир хил қийматга эга бўлган меҳнат учун тенг ҳақ тўлаш тамойилига риоя қилиш;

 меҳнатни илмий асосланган меъёрлаштиришни қайта тиклаш;

 ХМТ ваколатини инобатга олиб, меҳнат соҳасини бошқаришда бошқа халқаро институтлар ролини қайта кўриб чиқиш, ХМТ доирасида назорат механизми ва техник ­ҳамкорлик имкониятларидан янада самарали фойдаланиш;

 барча учун бутун умри ­мобайнида (“бир умрлик таълим”) касб таълимига эга бўлишни ­соддалаштириш;

 меҳнат соҳасини бошқаришда давлат органлари, касаба уюшмалари ва уч томонлама институтлар ҳаракат соҳасини аниқ чегаралаш;

 меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори стандартлари, иш ­вақти ва дам олиш вақти меъёр­ларини қатъий назорат қилиш;

 меҳнат шартномаларини дигитализация қилишни жорий этиш;

 ижтимоий ҳимояни ноанъанавий бандликнинг барча шаклига кенг ёйиш;

 касаба уюшмалари ва иш берувчилар уюшмаларининг уч томонлама тузилмалардаги қонуний вакиллиги муаммосини ҳал этиш мақсадида меҳнат соҳасини бошқариш борасида ижтимоий шерикларнинг роли ва ўрнини қайта кўриб чиқиш.

Хулоса ўрнида шуни айтиш керакки, меҳнаткашлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, уларга муносиб турмуш ­шароити яратиш бугунги дунёнинг энг ­инсонпарвар қадриятларидан бирига айланди. Оддий одамлар орзу-истаги, дарду ташвишини ўзида жамлаган бу эзгу қадрият янгиланаётган юртимиз сиёсати билан ҳамоҳанг эканлиги ҳар биримизни қувонтиради, албатта.

Қудратилла Рафиков, 

Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси